4 Nîsanê rojbûna Rêberê Haraketa Azadiya Kurd e û gel jî, vê rojê weke toreyekê qebûl kiriye û dibin navê Meşa Amara de diçe gundê Amara û rojbûna Ocalan pîroz dike. Nam-i deger wezîrê karên hundir yê AKPê, fermana çalekî, miting û numayişên gel li Rihayê qedexe kirine. Tenê ji bo gelê Kurd, di 4ê Nîsanê de Meşa Amara lidarnexe, neçê gundê Amara û “zêw”a rojbûna Birêz Ocalan pîroz neke. Ev ferman, di dîroka Komara Tirkiyê de yek û menendê wê nînin. Yekemîn car e, ji b bajarekî fermanek wiha tê dayin.
Neynika siyaseta dewlet û desthilatdariya AKPê ya di şexsê Ocalan de, li dijî gelê Kurd e. Gava yekemîn di pîrozbahiyên Newrozê de hate avêtin, gava duyemîn jî di Meşa Amara 4ê Nîsanê de diavêjin.
Dixwazim destnîşan bikim ku, pîrozkirina rojan, di nava gelê Kurd de toreyeke qedîm e. Di vaka-nivîsên dîrokzanan de, ev roj, bi navê “ZÊW” têne naskirin; berî zilmeta komara “hovangeh”, wêrankirin û tarûmarkirina pîrozî û xelatên kevnare, rojên taybet hebûn û di şexsê kesayetî û wargehên taybet dihaitn pîroz kirin. Wek Zêwa Hexê Bêsa, Zêwa Dêremerê, Zêwa Seyit Bilal û hwd. Ev kes û wargehên ji aliyê gel ve pîroz têne dîtin in.
Birêz Abdullah Ocalan, ji bo gelê Kurd lîderek e, nirxek e. Gelê Kurd, bi deh caran, ji raya giştî re deklere kiriye ku Ocalan, ji bo wan “xeta sor” e. Bi vê mebestê daxwaza serbest berdana wî dike. Ji bo vê jî têkoşînê dike. Komara Tirkiyê bixwaze ne xwaze Ocalan lîderê Haraketa Azadiya Kud e û gel jî ew, weke îradeya xwe qebûl kiriye. Di her firsetê de, navnîşana çareseriya pirsgirêka Kurd jî destnîşan dike. Dewletê jî, desthilatdariya AKPê jî, ev rastî berî niha erê kirin, hevdîtin kirin, diyalog dane dest pê kirin. Piştre, li gorî nasnameya xwe ya qedîm, bêbextî kirin.
Komara Tirkiyê û desthilatdarên Tirk, ji roja roj, yanî di vaka-nivîsên qedîm de, em dibînin ku her dem êrîşî lîderên Kurd kirine. Dikujin û winda dikin. Piştre li dijî wan propagendeyên bê exlaqî dikin. Teva dikine sergerde, derî hemdemî û wek pêşengên “qiyamê” binav dikin. Ev xisleta gemarî ya Komara hovangeh e.
Eger werê bîra xwendevanan, heta doh bû, lîderên Başûrê Kurdistanê jî, bi serokeşîrtî bi nav dikirin û digotin, “ew muxatabê çawuşên me ne.” Di heman demê de, serokeşîrên Iraqê li Stembol û Enqerê dikirin mêvan û dixwestin li dijî Kurdên Başûr bikin nava serîhildanê.
Lê xuya dike ku sîstema kapîtalîst di bedena AKPê de faşîzmê zindî dike û ev faşîzm li dijî gelê kurd di partîkê de ye. Desthilatdariya AKPê, ji çar aliyan ve qikirina li dijî gelê Kurd kiriye pratîkê û cîhana ku qirkirin wek sucê mirovahiyê dibîne dengê xwe dernayêxe: Yek; çekên kimyewî bikar tîne... Ev sucê Mirovahiyê ye. Du: Sifilan bi komî dikuje... Ev sucê mirovahiyê ye... Sê; Qirkirina siyasî kiriye pratîkê... Ev sucê Mirovahiyê ye... Çar; asimilasyon û qirkirina kulturê bi deh salan e dikê, îro jî didomîne... Ev jî sucê mirovahiyê ye. Hîna jî Almanya xelatê dide serokwezîrê Tirk, Obama jî, Erdogan wek wezîrê milê rastê bikar tîne...
Îcar, Erdogan ji aliyekî ve fermana kuştina zarok, jin û komên xelkê dide; wezîrên wî jî, ji aliyekî ve fermanên rewşa awarte, bi navê din faşîzma reş îlan didin.
Sartre dibêje “dojeh serilhildan e”, lê xuya dike ku Komara Tirkiyê dojeh e. Lewma min gotina Komara hovangeh bi kar anî. Hovangeh, çavkaniya hovîtiyê ye. Berî di rojan, KMMa navendî bîlançoya pîrozbahiyên Newroza 2012an ragihande raya giştî. Emcama êrîşa Polîsên AKPê ya li dijî pîrozbahiyên newrozê,1.366 kes girtine binçavan. Ev tê weateya ku ev kes teva bi êşkence û lêdanê haitne girtin. Bıla gumana kesî nebe, kesên ku ji tirsa binçavkirinê neçûne nexweşxaneyan jî, biqasî vê hejmarê hene.
Di vê kêlîka ku nivîsa xwe dinivîsim dem du dîmen ji ber çavên min naçin: Yek, grevên birçîbûna li zindanên Tirkiyê û li Strasbourgê ye. Du, helwesta romî û polîsan li dijî gelê di Meşa Amara de ye...
Gelê Kurd, di Newroza 2012an de daxuyakirin ku gelê Kurd, “Drevşî Kawê/Ala Kawayê Hesinker” ji destên xwe bernade û destîniya bextreş şikandiye, zincîr û leleyên koletiyê jî parçe kirine. Dîse di grevên biçîbûnê de, çalekger “Drevşî Mazlum / Ala Kawayên hemdem” ji destên xwe bernadin û destiniya bextreş şikandine, zincîr û leleyên koletiyê parçe kirin.
Di Meşa Amara de jî, wê gelê Kurd, Drevşî Kawê û Drevşî Mazlum, di qada herî bilind de, bibalivîne û fermanên bi zincîr û lele parçe bikin. Gelê Kurd dibin pêşengiya Haraketa Azadiya Kurd de û bi hişmendî û hewngiriya Birêz Ocalan, di kelih û bircikên Tirkiyê de dever vekirine. Desthilatdariya AKPê, çi dike bila bike, Tirkiyê çiqasî bibe Komara Hovangeh jî, nema dikare gelê kurd bi zincîr û leleyan girêbide.
Gelê Kurd, wê rojbûna Ocalan 4ê Nîsanê jî pîroz bike; di rojên şehadeta zarokên xwe de jî, wê wan wek pîroziyên xwe jî bi dilsozî yad bike.
Medeni FERHO
- Ayrıntılar
Bihar ji bo gelê mezapotamya mizgîniye, cejine Newroz e, dil xweşî, aramî û aştî ye. Ji bo civakê mizgîniya jiyanek nû ye. Her tişt ji nû ve çêdibe û şîn dibe. Tama xwarin û vexarina mirova hîn zêdetir bi tamtir û şirîntir dibe. Bi geşbûna biharê re giyan û zindîbuna xwezayê re di xwezaya mirova de jî, heman zindîbun û giyan bi hêz dibe. Bi zindîbûna biharê re tevgera civakê jî, bi xwezayî di nava aştî û wekheviyê de li hev kom dibin. Civakên bi biharê re geş dibin xwe dervî xwezayê nabînin. Bi hişmendiyek hevpar ve xwe dervî wê hebûnê qut nagrin dest. Xwe wek deyîndarê xwezayê dibînin û ji bo bihara xwe ya rengîn razî bikin bi rojan cejin û şahiya pêktînin. Li gor bîr û baweriya ku jiyan dikin hêza xwe ji biharê digirin, dikin sedemê hîmên jiyanê û bi roja bi hev re bi şewazên cur be cur pîroz dikin. Ev civak, jiyana xwe li gor zagon û hevsengiya gerdûnê bi rêkûpêk dikin. Bihar ji bo wan her tişt e. Hatina biharê ji bo civakên xwedawend wateya azadiyê, yekitî û aştiyê ye. Civakên xwedawenda, bi kedek ji dil, bi eşq û evînek paqij ve rengê xwe bi her awayî di jiyanê de di xemlînin . Bi şahîyên gelek berfireh ve li gor têgînên xwe yê wê demê bi rojan pîrozbahiyan pêktînin. Bihar ji bo civaka xwezayî bi têgînên pir alî ve tê watedar kirin. Bi kurtayî bihar di wateya jiyanî de mizgîniya hezkirina jiyanê û evîna civakên despêke ya dayikê ne.
Belê gelî heval û hogira, 4’ê nîsanê ji bo me jî mizgîniya jiyanek nû ye. Çawa ku werza biharê ji bo civaka xwezayî û demokratîk mizgîniya jiyanê ye, rojbûna hevalê 4’ê nîsanê jî, ji bo me jinên kurd mizgîniya jiyanê ye. Rojbûna zarok ê amara, yê 4’ê nîsana 1948’an, ji bo civaka gelê kurd vejîn e. Ji bo hemû Rojhelata Naverast jî mizgîniya jiyana nû ye. Dara jiyanê dayika Uveyş a pîroz, di 4’ê nîsanê de kulîlk vekir û ew kulîlk bû tovê jiyana azad. Dayika xwedawend, Uveyş zarokê 4’ê nîsanê yê anîna cîhanê li Amarayê ji bo gelê kurd bû sembola bê miriniyê. Dayika pîroz tu baş bizane ku em hemû deyindarê keda we dayika ne. Belê, jinên dilsoz û evîndarên jiyana azad, dema ew kulîlka mizgîniyê ji dara jiyana pîroz weşiya û kete ser rûyê axê bû tovê jiyanê azad. Ew tov di 4’ê nîsanê de ku dema çavê xwe li jiyanê vekir, navê wî danîn Evdila, yanî evdê xwedê. Zarokê 4’ê nîsanê li gor xwezaya tê de bi zagon û hevsengiya biharê re teşe girt. Wek zarokê şîr helal bû bersiva dayîka xwedawend. Zarokê şîr helal wek werza biharê rengê xwe da her derê cêhanê û roj a pîroz li ezmana ku her mirovek wî ji dilê xwe re hilbijêre. Bû roj li ezman ku her mirovê azad yê li cihanê xwe pê germ bike. Biharê bi hemû zindîbûn û xweşikbûna xwe ve zarokê 4’ê nîsanê Evdila hembêz kir û hêz û xwezaya xwe pêre dabeşkir. Bi wî re hezkirin û evîna jiyana nû parkir, ji bo ku tu carî pişta xwe nedê dayika xwe ya nîsanê. Dayîka Ûveyş bi hemû hêza xwe ya rengîn ve di her qadê de jiyan ji nû ve xemiland, ji bo ku zarokê wê Evdila tu cara reng û keda dayika xwe ji bîr neke.
Ew tovê 4’ê nîsanê bû dara jiyanê û şax veda, ji bo ku ji heval û hogirê xwe re bibe star. Bû şervanê parastina jiyana dayika xwe a pîroz. Ji bo jiyana azad û aştiyê, bi bîr û baweriyek kur ve bû xwedî tevger. Ji bo civakeke azad û demokiratîk, bû qêrîna zarok, ciwan, jin û kalên rûspî. Zarokê 4’ê nîsanê her ku mezin bû ji bo jiyanek hevpar û azad wek Rêberekî jiyanê hebûna xwe bi der û dor, heval û hogûran re par kir. Êdî ew zarok bi nasnama Evdila Tolhildan(ABDULAH ÖCALAN) navê xwe li dîroka gelê xwe da nivisandin. Ew zarok, ji bo mafê jin û civakê bû parêzerê heqîqeta jiyanê. Bû evîndarê hezkirina jiyana her jina kurd, heval û hogirê xwe. Belê, bi gelek ahengiyek dilpak ve nû bûna ji dayika xwazayî girtibû, kir para hemû mirov û civakên bindest. Li hember êrîşên ne mirova ne ku li ser jin û civaka xwezayî û demokratîk dihatin pêkanîn tu car ne pejirand. Li hember zilmê zordet herdem pir bi dijwarî têkoşiya. Ji bo jiyanek hevpar û azad ew zarokê 4’ê nîsanê heta vê rojê jî, ji hêza xwe misqalek jî kêm nekir û hîn bi kûranî têdikoş e. Ji ber vê jî em nikarin vî zarokî ji bîr bikin, ew ji bîr kirin xiyanet e. Çawa ku civaka despêkê hebûn hêz û xweşikbûna xwe bi biharê re têne nasîn û li gor wê demê bi bawerî tevdigeriyan. Em jî di heman wateyê de xwedî ew bîr û baweriya roja pîroz a Rêber Apo ve tev digerin.. Divê em her jinek, ji ew keda ku Rêber Apo di ber jiyana me de daye re bibin bersiva rojên wiha pîroz hîn zêdetir bi wate bikin. Ji bo ku dayika Uveyş mizgîniya 4’ê nîsanê bi me re par kiriye. Em wek jinên kurd gelek bextvekırîne. Ji dayîk bûna Rêber APO ji cîhana herî tarî re bû tîrêj û giyanek nû anî. Ew zarokê 4’ê nîsanê, ji hişê cemîdî re bû germahiyek, ji dilê kevir re bû wijdanek bi ehlaq, ji jayana bê wate re bû wate, bû hezkirin, ji çavê kor re bû ronahî, ji kulekan re bû ling, ji bê destan re bû dest, ji lalan re bû ziman, ji nexweşan re bû derman, ji bê kenan re bû ken, ji bê dengan re bû deng û yê bê hişa re bû hiş. Ji bo her kesê bû bersivek. Ew zarok bû ken û rûxweşiya ser devê her zarok û mezina. Ew hêz û balkêşiya Evdila Tolhildan(Abdûlah Öcalan) cevherê xwe, di vî zarokê 4’ê nîsanê de veşartiye. Heke kes an jî komik, bixwazin jiyana zarokê 4’ê nîsanê bixwîne divê jînenîgariya vî zarokê meha nîsan û werza bihare baş bixwînin ku bikaribin baş têbigihijin. Em carek din wek her car ku tê pîrozkirin, bi sedema rojbûna 4’ê nîsanê careke din silav û hezkirinê xwe pêşkêşî rojê dikin, em rojbûna zarokê 4’ê nîsanê li me û li hemû gelê me û kesên aştîxwaz pirozdikin. Çêbûna te mizgînîy e. Dayîkbûna te rûmeta me ye. Her wiha bi sedema vê rojê em carek din sonda xwe ya têkoşînê nû dikin.
Nûjiyan Amed.
- Ayrıntılar
Cîhan bi hişmendiya komarên bazirgan tê rêvebirin. Civîna li Seulê jî, civînek ji van bû.
Piştî hevdîtina bi Obama re, serok wezîrê Tirk bi şandeya xwe re bêyî ku vegerê Enqerê çû Tahranê. Erdogan, wek padîşahekî, (lê bi fermana Obama) bêyî ku rêbazên prosedura burokrasiya dewletî bi kar bîne çû Îranê.
Îran û Trikiye, du baweriyên ji hişmendiya mirovahiyê dûr in. Yek molleyên Iranê, yek jî bazirganên Tirkiyê, her du basik jî, bazirganiya olî dikin û bingeha wê jî xwîn e.
Lewma em dikarin ji bo Komara AKPê û Cemaetê, navê “komara xwînê” bikarbînin. Erdogan jî, tayfeyê wî jî, Fetul-munkîr jî, tayfeyê wî jî, pêdiviya xwedî hiş û ramanê azad nabînin. Maf û huquq red dikin. Her du basik “nas, reaye, keriyê pez” dixwazin. Bi hoy û mercên “biadê” haraket dikin û rêvebiriyê dikin. Ji ideolojiyan, ji haq huquq, ji mafan, ji nirx û pîroziyan, ji kultur û zimanên cûda, hes nakin.
Ev hişmendî, hinekî sîstema capitalist e, hinekî aliyê dewşirmetiyê ye. Du hişmendiyên ku di yek kirasî de hatine qaz kirin in û hewngîriyek “welaq” derxistiye hole. Welaq bêjî ye, wek bergîlê şemûs e,
Welaqî, bitrîtî ye û wek hêstirên şemûs in. Mirov li pêşiya wan dimeşe gezan didin, mirov li pey wan dimeşe pihînan didin. Dema ji hêstirê navê bav dipirsin, dibêje “xalê min hesp e…”
Mirovê welaq, xwe di neynika efsûnî de dibîne. Neynika normal ligel wan tune ye, Neynika wan bê fulyon e û sirrê neynikê di çavên wan de ye. Çavên ku ji mêjî, ji hiş û hewngiriyê qut be. Dinêre, lê weke dilê xwe dibîne. Rastî tenê ya wî ye…
Li gorî Erdogan û tayfeyê wî, li gorî Fetul-munkîr û tayfeyê wî, serketin behişta wan e. Êdî derew, nîq, teşqele, demagoijî, şantaj û bikaranîna olê jî, ji bo wan “mubah” e.
Piştî Newrozê qonaxek nû dest pê kir. Gelê Kurd xwedî firazeya lehengên canfeda û cengaweriya destanî, di pîrozbahiyên Newrozê de, plan û programên AKPê teva têk birin. Lê dîse jî, AKPe di zihniyeta kevin û kanunên derî demê de israr dike. Hiş û ramanê AKPê û Cemaetê hîna li ser kevirê teneşîrê û çekên kimyewî ye. Yanî xwîn, yanî kuştin, yanî gorên komî, yanî dildaxdan. Eger, komarek, dewletek, hewqasî bibe evîndarê xwînê, hingî li wî welatî faşîzm serdest e. Ew dewlet dibe çavkaniya “wampîr”an. Vê çavkaniyê, rêvebirên weke Erodgan, Tansu Çîller, Demîrel derxistine hole.
Têkiliyên Erdogan û tayfeya wî, li hundir û derve li ser bingeha kuştin, tunekirin û tesfiye kirinê dimeşe. Li Garzanê şehadeta 15 cengawerên jin, di her mala Kurd de, di her dilê mirovên Kurd de birînek daxdayî vekir. Erdogan û tayfeyên wî, mina her kujeiryê, div ê mijarê d ejî bêdeng in. Bêdengî îkrar e, mikurhatin e.
Erdogan, piştî siyaset û bazarên bazirganiya selefkar, ji Seulê, direct çû Tahranê. Erdoganê ku bi gotina taşaronî êrîşî her kesî dike, di serdana tahranê de bû “qasidê” Obama û li hemebrî cîhanê teva wek maşika destê Obama haraket kir. Lê rûdêna wî ji şerma sor nebû. Ev jî dîplomasiya xwînê ye ev.
Erdogan, li Seulê jî bazirganiya xwînê kir, li Tahranê jî bazirganiya xwînê kir. Lê plane Kofî Annan li xişê Tahranê te. Civîna li Baxdatê dibin pêşengiya El Malikî de jî li xişê Tahranê te. Yê ku ji siyaseta Rojhilata Navîn hatiye tert kirin û îzole kirina Erdogan e. Lewma di vegera Tahranê de, mikûsdayî bû jehr ji mikûsê wî dibariya.
Erdogan çekê nijadperestiya ola Tirkîtiyê bi kar tine. Islamî jî kiriye tirk û şerîetek tirk afirandiye; her cure siyaseta xwe, hundir û derve, siyasî, aborî, eskerî û civakî li ser vê hişmendiya dirrinde rûnandiye. Îdeolojiya Erdogan bazirganiya xwînê ye.
Ev hişmendiya herî tehloke ye. Rengê wê jî sor e û bêhna goştê mirovan yê şewitî jê te. Erdogan û desthilatdariya AKPê, xwe bi xwîna ciwanên Kurd xwedî dike. Wezîr, walî, qeymeqam, general, hiyerarşiya burokratîk teva, bi vê hişmendiyê hatine dizaynkirin. Ev hişemdniya hevpar ya dewşirmetî û kapîtalîzmê ye.
Aliyek bêjî ye, aliyê din selefkarî ye… Her du basik jî welaq in û ligel welaqan, exlaq nîne, nirx û pîroziyên mirovahiyê nînin. Yek armanc heye, serketin. Ji bo serketinê jî, dikarin di çemê bê bor de, ji laşên mirovan pirekê çêbikin û pêl bedena mirovan bikin û derbasî aliyê din bibin.
Osmanî berî Tirkîtiyê misilman bûn. Emperetoriya Osmanî, ji gelên misilman pêkdihat. Eyyubî jî, berî Kurdîtiyê misilman bûn. Emeperetoriya Eyyubî jî, ji gelên misilman pêkdihat. Di empertoriya Fetul-munkîr û Komara Erdogan de, pêşî tirkîtî heye, piştre misilmantî…
Ev redda nirx û pîroziyên mirovahiyê û pîvanên li derî mirovahiyê ne. Îdeolija vê hişmendiyê nine. Pêdiviyê bi hewngiriyê jî nabînin. Bala xwe bidin Fetul-munkîr, her şev di kanalên telewizyonên Samanyolu û Dunya de diaxive; di reşka çavên wî de ronahî, di tivêla rûdêna wî de “beşeriyet”, di gotinên wî de “rûmet û ademiyet” ninin. Erdogan jî dema diaxive, ji bilî xwe û gotinên xwe, ne kesî, ne jî gotinên kesî mafdar dibîne. Di axaftinên Erdogan de jî germahiya mîrateyeke kevin, insanî nine û mirov napêçe.
Ev hişmendiya bi xwînê tê xwedî kirin e û bangî dilê mirovan nakin. Tenê bangî tirsa mirovan dikin.
Medeni FERHO
- Ayrıntılar
Weke gerîlayeke jin, vê rojê bi çend gotinan nikarim îfade bikim û bi qasî tê xwestin wateya wê bidimê. Lê ya girîng ew e ku mirov bikaribe, bikeve wateya rastîn ya vê rojbûnê. Ji ber ku di kesayetê Rêbertiya me de, em vê rojbûnê weke rojbûna xwe jî dibînin.
Dayîkbûn, ango rojbûn. Peyveke ku her mirov jiyan kiriye û têre derbazbûye. Rojbûna her mirovekê heye û gelek mirov jî her demî rojbûna xwe pîroz dikin. Her yek bi awayekê cuda nav li rojbûna xwe dike.
Lê kesên weke me zarokên çavên xwe li nava penaberî û bindestiyê vekirine de, rojbûna xwe di rojbûna hinek din de dibîne. Heke dayîkbûna kesekî dayîkbûna civakekê be, wê demê ew civak jî dayîkbûna xwe wê di wî kesî/ê de bibîne. Heke ew dayîkbûn rastiya wê civakê be, wê ew jî bibe wêneya rênîşana rast ya wî gelî û wê her kes bi rengekî zelal xwe têde bibîne.
Gelek rojbûn, rastiya jiyana gel dide nîşandan. Derûn û hêviya gel raber dike, mereq û xwestekên wê gelî bi cî tîne. Ev rojbûn jî tê wateya pişkivîna xençeyeke nû di bihara jînê de. Dibe wateya vebûna guleke nû di baxçê azadiyê de. Ji lewra her ku temen dirêj dibe, şopa bîrawerî û serpêhatiyên vê rojbûnê, mîna navekî ku li nav kokê darekê hatibe kolandin, cihê xwe di qalikên dilê gelek netewan de digre û her ku diçe ew qalik stûr dibe.
Yek ji wan rojbûnan jî dîroka 4’ê Nîsanê, yanî rojbûna RÊBER APO ye. Di kesayetê RÊBER APO de rojbûna gelê Kurd, tevahî gelên bindest û jinên bi hesreta kêliyekê azad in.
Bi boneya salvegera rojbûna RÊBER APO di destpêkê de li RÊBER APO, hemû gelê Kurd, hemû mirovahiyê û li rêhevalên xwe yên gerîla pîroz dikim.
Weke tê zanîn meha Nîsanê yek ji mehên werza biharê, yê herî bi berhem e. Şilî têde gelek zêde ye, kulîlkên reng bi reng têde vedike. Berfa ku li ser rûyê xakê bi çend mehan xwe bi rengî sipî pêça bû, êdî rengê xwe ji rengê kesk re dihêle. Berfa ku li ser rûyê xakê ye, êdî dihele û berfînên serhildêr dest bi serî rakirinê dikin. Xweza ji nû ve zindî dibe. Mirov jî di asta pîroziyê de nirx ji xwezayê re dide. Ji ber ku mirov jî, xwe bi xwezayê re ji nû de ava dike.
Rojbûna Rêbertî, rojbûna gelê Kurd jî di vê mehê de bû. Piştî rastiya dîroka gelê Kurd a hatî beton kirin, gel di vê rojê de serî xwe rakirin û zindî bûn. Di beden û mejiyê wan de ji nû de rayên xwînê zindî bûn û di beden de ketin nava liv û tevgerê. Weke zarokên geleke bindest em jî bûn zimanê vê zindîbûnê. Ev rojbûn bû cewhereke rast di dilê gelên bindest û jinan de. Di nêrînên wan de bû bawerî û di zimanê wan de bû straneke azadiyê.
Ji ber ku di kesayetê Rêbertiyê de, ji nû de nirxên mirovatî û gelên bindest hate ava kirin. Rojbûneke nû, ya ji bo ava krina nirxan e.
Weke jin jî mirov dikare vê rojbûnê weke rojbûna hemû jinan jî bi nav bike. Jin jî di vê rojê de zindîbûn û gihiştin wê astê ku tekoşîneke tûnd li himberî pergala baviksalarî a pênç hezar sale xwe dide jiyan kirin, bidin meşandin. Jin bi vê rojê re ji nû de dayîk bûye. Rastiya dîroka ku hatî berovajî kirin, di vê rojê de gihişt cewherê xwe. Bi vê rastiyê re gelên ku nirxên wan jê hatî dûrxistin, rastiyên wan hatî berovajî kirin, bi nas kirina Rêbertiyê re veger li nirxên xwe dan çêkirin.
Di vê rojbûnê de, dayîka Uveyş nirxekê mezin diyarî mirovatiyê kir. Bi vê wesîleyê dayîka Uveyş jî di salvegera wefata wê de bi bîrtînim û minetdariya xwe pêşkêş dikim.
Di rojekê bi vî rengî de hestên xwe anîna ziman, ne hêsan e. Her çiqasî em bibêjin ji bo ku em bikaribin bi raman û fikrên Serokatî re jiyan bikin veqetîn li pêşiya me ne asteng e, dîsa jî di hinek deman de pêdivî heye ku em bi awayê bedenî jî li cem hevbin. Dûrbûna ji Serokatî êşekê cuda dide me. Ji bo wê jî, dil dixwest ku me îsal vê rojê, bi Rêbertiya xwe re pîroz bikira.
Bi rûxmê hemû zoriyên di aliyê hest de ez jiyan dikim jî, biryar û armanca me ya mezin ew e ku di sala 2013’an de roja 4’ê Nîsanê bi şêweyekî azad bi Rêbertiya xwe re pîroz bikin. Wê dûrbûn û mesafe ti carî nikaribe me ji hêza raman û fikrê Rêbertiyê dûr bixe. Wê ti hêz nikaribe bikeve navbera me û Serokatî.
Weke milîtanekê fedayî yê RÊBER APO, em soza sala 2012’an bi şêweyekê azad bi awayê bedenî bi Rêbertiya xwe re pêşwazî bikin û roja 4’ê Nîsanê bi Rêbertiya xwe pîroz bikin didin. Îda û biryara me ya di vî warî de mezin e. Wê sala 2012’an bibe sala azadiya RÊBER APO. Berdêl çiqasî giran û di kîjan astê de bila bibe, em weke milîtanên RÊBER APO, ji vê rastiyê re amede ne.
Bi giştî mirovatî, gelê Kurd û weke jin, me xwe bi hebûna Serokatî re nas kir. Me hemû nirxên xwe yên ku hatin binpê kirin, di vê rojê de zindî girt û nas kir.
Dubare em keyfxweşiya xwe ji bo rojbûna Rêbertiyê tînin ziman. Roja dayîkbûna Rêbertiyê pîroz dikim û em di wê biryar û baweriyê dene ku wê sala 2012’an bibe sala azadiya RÊBER APO.
Yekbûn ÎNANÇ
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
1. Ji 2'ê Avrêlê ji saet 05.00'an heta niha (zêdetirê 30 saetî) li Herêmên Parastinê yên Medyayê li dijî herêmên Kanî Cennetê û Ertûş, Cîlo, Girên Hawanê û Şehîd Colemerg, Gundên Hîlalê, Kinyaniş, Mêrganiş, Şifreza, Erbîş, Nêrweh û Petrot ê bi ser Zapê ne ji aliyê artêşa dagirker ê tirk bi hewan û obusan êrîş tê lidarxistin. Êrîş hîn jî berdewam dike.
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
Me agahiya di êrîşa hewayî ya di 1'ê Avrêlê de di navbera saet 04.00-05.00'an de li dijî Herêmên Parastinê yên Medyayê li dijî derdora gundê Zergêlê ya bi ser Qendîlê ve ji aliyê arêşa dagirker a tirk bi balefirên şer hatibû lidarxistin bi raya giştî re par ve kiribû.
- Ayrıntılar
Ji çapemenî û raya giştî re!
1. Me di daxuyaniya xwe ya di 28'ê Adarê de di derbarê bûyera li navçeya Bedlîs Xîzanê li Herêma Şêx Cûma de bûyera di 24'ê Adarê de qewimî bû de daxuyaniyek dabû û me navê hin gerîla yê xwe eşkere kiribû. Hevala me tenê nasnavê diyar kiribû niha jî agahiyên wê yê berfireh ji raya giştî re radigihînin.
- Ayrıntılar
Di kozikên berfê de, di nava nexşeyeke winda de teqînek volqanî çêbû û 15 Berfînên di rengên stêrikan de, bi pêtên agirê Newrozê re rijiyan erdê…
Dilê min kirin nava diljenina evînek şewitî
Û navê Arjîn bû destpêka şoreşê,
Û Şehrîban bû germahiya demsala Biharî, di atlasê ezmanê welatê min de, rengîniyek vekirin. Di xewrevîna dilê dayikan de, bûne Meydana Sor, bûne Meydana Tahrîr…
Li Amedê, li Dergehê Çiya bune kevirê di mista zarokan de.
Li dijî eS eS’ên AKPê
Bi kevankêşiya Xelacî Mansur, di xumxuma xelekên erbaneya derwêşekî li ber tevna jiyanê, navê bilbizêkan di sînema demsala zivistanî de nivîsîn. Di nava aşîta berfê de, bi tozeke kimyewî hatin samitandin û di sinema min de teqiyan. Aliyekî min dotmamên Êlihî Welat û Şehrîban bûn, aliyekî min Leylexana Helexî bû.
Di Tewratê de rondikên sar û zemherî,
Di Zend Avesta de, dilopên zembelîlkên qeşayî bûn.
Di kûlîna jiyanê de bûne ayet,
Di hêlîna çûkan de bûne stran,
Gotinên bi helbestên bilbizêkî re, bi destanên beybûnan re hatin darvekirin..
Di demeke ku Xwedawendên cihana ber bi bextreşiya bazirganiya selefkar tê meşandin de, li Seulê, stratejiyên nû dihatin kifş kirin.
Ji aliyekî ve di kenê Obama de tîr dihatin bedena min, ji aliyê din ve di beşûşiya Erdogan de meterilyozên xiyanetê êrîşî min dikirin.
Û cîhan di bedena 15 ciwanikan de..
Û mirovahî di dilê 15 yaran de dihatin kuştin
Û emanetê di ciwantiya pirtûkên pîroz de, bi “kilamên” Xweda û pêxemberan hatine efsûn kirin, bi stêrikên ezmanan re hatine mohr kirin. Kilamên Xweda jî,
Pêxember jî,
Ewliya û embiya jî,
Bi fermana keykabûsên heyamê, wek qiyama seferberiyê dihatin kuştin.
Ez di hawara dengê nazlicanan de dibeziyam… Dayik û bavên di girêdana çardaran de dihatin çarmix kirin, bi hêrsa ciwanan difûriyan… Di bedena keliha heyamê de, di rêçik û mesilên quntara çiyayên navbera Xîzan û Hawelê de diteqiyan… Di hejmara narîncokên ji balafirên dagirker bi ser 15 Berfînan de dibarîn de, kulilkên şoreşê divekirin. Pazdeh kulilkên wek Arjin û Berivan, wek Berfin û Roza di giyanê şoreşê de lorîk û mircan darvedikirin û di nasnameya welatê min de vedişartin.
Yek bi yek dibûne navên zarokan,
Yek bi yek, nave 15 Berfînan di guhikê pelên pirtûkên pîroz de hatin nivîsandin û wek xelateke qedîm hatin veşartin.
Ji bo zaroka di himbêza dayika xwe de, şîrê jiyanê dimije, bi çavên şikestî li dahatuya xwe dinêre û bendeyî navekî be û di şexsê cengawerên keç de, di himbêzek germ û lorîna dayika xwe de, di xaka rojê de bibe hêvî …
Ez bêjim, tu bixêr hatî Soran, tu bixêr hatî Ronahî…
Şabaşekê bidim Hêvî Rojdî û di guhên Viyan de…
Di çavên Mizgîn Garzan de, di mista xwehdana Rojevin de, lebşêrîna evîna azadiyê bilorînin.
Bi sê dengan ji Bêrîtan re bilîliyênim,
Bêjim tu bûyî sunda min
Bêjim tu bûyî ahêna min
Bêjim tu bûyî kulûderdê min
Û bêjim evîna te di dilê min de dipişkive, dibe kulîlka hinarê, wek gula berbiro, wek şîlanek pelê sosinê, wek xunafek li ser kulilka nêrgizê di kûraya dilê min de vedike. Wek hêviya li ser beybûnê di hinarkên rûdêna min de reng vedide.
Coşa dilê min jî, hingî wê bibe kenê gerilayên li ber dilê min şêrîn û delal.
Wê bibê kenê Mona Liza…
Di firça Piccaso de wê bibe hawara Guarnica
Û wek rengên di bedena Şahmaran de, di asumanê xaka min de vebike…
Ez bi gorî, dayik bi gorî, di çiyan de Ferhad bi gorî û ramûsana heft rengên di dilan de bi gorî…
Opff gidîîî yarê!... Di kuştina 15 Berfînan de, bircikên dilê min hatin hêrivandin... Agirek di rengê argûnî de ji nava berfa zozanên Garzanê hate fûrandin û ez şewitandim… Weke dûkeleke êtûna li guhereke têr dar û devî, pêtên agir bi sexmeyên hesinî xotî dilê min kirin... Dilê min tejî klîmatên bi mayin kirin. Di teqin ha diteqin!..
Dîse jî, bi daxuyaniya artêşa jinên Kurd KJB û PAJKê re, peşek ava zemreyî di ahêna sînema min de, di daxa dilê dayikan de dimeyî… Di rewa erdê de bû rengên nû, di cengaweriya 15 keçên kurd de, bû destanê hêviyê.
Dibêjim werin em salifa welatê xwe bikin çîrok,
Dibêjim werin em bextreşiya destîniya gelê xwe bikin slogan.
Dibêjim werin em zilma dagirkeriya bi desteka hêzên global bikin roman û em bi ser halûwextê xwe de bigirîn û bibin bûxara govend û dîlanan, wek agirê Newrozê bedena ezman bisûtin…
De werin ezbenî, werin em biçin hawarê
De werin ezgorî, werin em di peşkên baranê de bibin meha Nîsanê, bibin meha Adarê, di hafa komkujiyên gorên komî de çend gotinan binvîsin. Da ku, ez simbilên dexla di malzaroka erdê de bi diruşmên azadiyê bikim diraxe.
Da ku em bibêjin: Bêndera azadiyê bi dilopên xwîna Berfînan dixemila
Da ku tû bibêje: Ez 15 Berfîn im, di nava şîta agirê kimyewî de, li Garzanê bi ava berfê re diherikim...
Da ku ew bibejin; Ez gerilayek im di nava 15 navan de…Di rodikên dayikan de dibime derxa hêviyê... Ez hawarek im di nava 15 ciwanikan de û bi evîna Zînê dibim welatê Botan, li ber ava Dicle, dibime bircikên keliha jiyanê û bilind dibim û şiliya çavên di helbesta penaberekî bêzar de rûdinim.
Ez di kozikek berfî de
Dibime 15 Berfînên rengîn
Di nava serma zelîqonkî de dibime germahiya hilma Perîxan, di destanên cenagweriya li Bagokê, li Ramanê û Zapê, bi degeliya şêrgeliya Rojda û Silav Soran de, wek kewên li ser darikê dixwînim.
Di qîrîm
Di rengê keskesora ezman de
Dibime xetek ji cotkariya azadiyê....
Piştre di helbestên Nerûda de dibime Ronahî û Şehrîban,
Di romana Şolohov de dibime lehenga bi navê Gulistan
Di kozika berfê de û di rûpelên şilbûyî de dibime bîranîna Diljîn û Rozerîn
Û wek destanekî bi dengê Marya tême xwendin.
M. Bagok
- Ayrıntılar
Modernîteya kapîtalîst li Anatolya û Mezopotamyaya Jor, li Tirkiyê û beşê mezin ê Kurdistanê mekanîzma sêling a distanê pêk aniye û bi vê, civaka ji rêûresmê ya Tirk-Tirkmen di nava wê de bi tevahî kiriye mêtingeh û helandiye, rastiya Kurd jî di astên cûrbicûr de parçe kiriye û xistiye hedefa xwe ji bo hebûna wê tune bike. Min hewl da, bi awayekî pêşnûme ku di rastiya çandên li derveyî Kurdan de çi qewimî ye, pêşkêş bikim, lewma ez ê dubare nekim. Lê ji ber têkiliya wê ya xurt bi rastiya Kurd re dubare be jî ez ê timûtim bi girîngî şîrove bikim. Eger mirov rastiya Kurd ji çend şaxan ve şîrove bike, ji bo hêsankirin û hînkirinê gelekî di cih de ye. Em dema ku bi tevahî şaxên wê binirxînin, em ê bibînin ku hemû kirine tiştên parçekirî, helandî û kirine ku ew êdî ew nîn in (bi sedema qirkirinê) û tevî vê rewşê di nava hemû parçeyan de wekheviyek heye û divê mirov vê bi girîngî li ber çavan bigire.
Bi awayekî dîrokî, ji Proto Kurdan heta bi Kurdên hemdem her tim rastiyeke dayikniştiman ji bo Kurdan hebû. Di dema Sumeran de Kurtiye, di dema Lûwiyan Kurdiwana (welatê Kurdan) û di dema Helenan de têgîna Kardokya hatiye bikaranîn. Ev têgîn hemû ji yek kokê zêde bûne û bi demê re veguherîne û herî dawî jî siltanên Selçûkiyan ji dema serweriya xwe ya li Îranê û pêve (ji sedsala 11. P.Z.) bi awayekî fermî Kurdistan bi kar anîne. Di dema Împaratoriya Osmanî de têgîna Kurdistanê di nava sedan fermanî de ango di nava fermanên siltan de timûtim hatiye bikaranîn. Di dema damezrandina Komarê de M. Kemal bi xwe gelek caran têgîna Kurdistanê bi devkî û nivîskî bi kar aniye û parlementerên pêşî yên herêmê çûne Parlementa Tirkiyê xwe weke ‘Mebûsên Kurdistanê’ dane naskirin. Ji komploya Tirkê Spî ya sala 1925’an û pêve, her cure mîrate û navlêkirinên têkildarî Kurd, Kurdistan û Kurdîtiyê bi carekê bi rêbazên dehşetwarî hatin qedexekirin û xwestin wan ji diyardebûnê derxin.
Ev darbeya li dijî têgîna Kurdistanê gelek armancên xwe hene. Yekemîn, Tirkên Spî (Em ji van re dikarin bibêjin burokrasiya ciwan a bûrjûvaziya Tirk jî, lê bi şertê ku li rêveberiya wê ya kakil sermayeya Cihû bê zêdekirin)bi rêbazên Ingilîz û Fransiyan Kurdistanê ji nû ve kirin çar parçe û parçeyê herî mezin ji xwe re veqetandin û bi her tiştê di navê de Tirk hesibandin û xistin pêvajoya qirkirinê. Ev, li dijî erdnîgariya Kurdistanê darbayeke komplowarî ye. Di sala 1925’an de bi Plana Islahkirina Şerqê xwestin rastiya Kurd bi temamî ji dîrokê rakin û welatê Kurdan ‘bi hikmê tune’ hesibandine.
Têgînên welat, dayikniştiman, di serdema netewebûnê de girîng bûne. Dayikniştiman weke têgîneke sosyolojîk, erdnîgariyeke bi sedsalan li ser çand hatiye afirandin, bazar hatiye çêkirin, serwextbûneke dem û dewranan pêk hatiye û weke demografîk li ser cihûwarbûnê îfade dike. Kapîtalîst hewcedarî bazarê ne, lê ji vê girîngtir, ji bo gel û neteweyan ku ew afirênerên rastî yên çanda civakî ne, welat ew mekanê jiyanê ye, bêyî wî nabe. Welat bi tenê ne ew cografya ye ku li ser çand pêk tê û hilberîna madî ya jiyana civakî çêdibe, ew xanî û dergûşa jiyana civakî ye ku tê de ruh û dîrok pêk tê. Mirov jê mehrûm û bêpar bimîne (weke ruh û têgîn), ji bêruhmayîn û bêxanîmayînê xirabtir e. Yê civakê bêxanî û bêruh bihêle, dikare wê bê çanda madî û manewî jî bihêle. Jixwe bûyerên bi vî rengî di bin navê Plana Islahkirina Şerqê de bi awayekî hovane pêk anîne. Di çarçoveya komployê de raperînên li ser zemînê provakasyonê pêk hatine kirine bahane û kevir li ser kevir nehiştine û hewl dane ku gotinek bi tenê jî der barê rastiya Kurd û Kurdistanê de neyê bikaranîn. Hêmanê xwerû yê damezrînerê Komarê, gelê di dîrokê de belkî cara pêşî bi navê xwe bûye xwedî welat, ketiye rewşekê ku dibe gelekî ji welatê xwe dibe.
Di tu serdema dîrokê de nehatiye dîtin çi îdeolojî û dînî welatek bi vî awayî tine nehesibandine. Di zêhn û biryara piraniya civaka Tirk de nêzîkatiyeke bi vî rengî tune ye. Mirov dikare mînakên pratîka diyardeya Tirkê Spî heman wextî di serî de Elmanya, Îtalya û Japonya li cem gelek neteweyên (neteweya dewletdar, neteweya bi destê dewletê hatiye afirandin, dewleta bi destê neteweperestî û miliyetgiriyê hatine pêkanîn) gav avêtine modernîteya kapîtalîst bibîne. Lê ji ber ku kadroyên burokratîk ên Îttîhad û Teraqîgir ên dixwestin ji neteweperestiya Tirk dewletê çêkin di Şerê Cîhanê Yê Yekemîn de tevî Elmanan şer kiribûn millîtarîzm û milliyetgiriya Elman a li mişara wê gihiştibûn esas digirtin, ne bi tenê cêwî yan jî weke neteweperestên Nazî bûn, ji hêmanên damezrînerê wê bûn. Hîtler li xwe mikur hatiye ku dema wî xwe li qirkirina Cihûyan rakişandiye, wî ji ceribandina qirkirina Ermeniyan a Hikûmeta Îttîhad û Teraqiyê îlham girtiye.
Bêwelatmayîna Kurdan bi van du ceribandinên dîrokî re ji nêz ve têkiliya xwe heye. Her wiha divê mirov bandora demeke îdeolojiya pozitivîst derket asta herî jor jî li vê zêde bike. Zanistperestiya pozitivîst diyardeyên civakî jî bi pîvanên zanistên fizîk û biyolojiyê dinirxand. Tirkperestên Spî yên di bin bandora vê îdeolojiya dogmatîk, laîk de bûn, kengî diyardeyek bi qanûnan tune dihesibandin, bawer dikirin ku ew diyarde êdî hukmê xwe û rastiya xwe namîne. Bi vî aliyê xwe, ji dogmatîkên serdema navîn hişk dogmatîktir bûn. Têgîna Tirkiyê di van salan de pêk hatibû. Ji ber piraniya şêniyên Tirk û pêkhatina wan a dîrokî, ev têgîneke şaş nebû. Lê bi darê zorê û qanûnan berfirehkirina sînorên vê têgînê bi awayekî Kurdistanê jî bigire nava xwe, bi rastiyên dîrokî re li hev nedikir. Modernîteya neteweperest a Tirk, bi awayekî, mîna oleke nû ava bike, wisa ji xwe bawer dikirin ku her diyarde û têgîna qebûl nakin jê re bibêjin “tune bibe” wê tune bibe. Bêguman di vê yekê de milîtarîzma kujer bi rola sereke radibû.
Ji bo Kurdistan ji Kurdan re nebe welat, raperînên Kurdan bi awayekî bêrehm pelixandin. Li şûna gelekî beşdarî damezrandina Komarê bûyî, hinek kesên bê welat û hov mabûn. Navê wan qedexe bû. Jixwe dema li çiyê li ser berfê meşiyabûn dengê ‘kart kurt’ derxistibûn û navê xwe ji wir girtibûn; bê zar û ziman bûn, lewma diviyabû bi her awayî bêne pelixandin û tunekirin. Hêza hegemonîk a kapîtalîst Ingilistan hevkarê herî nêz ê vê polîtîkayê bû. Qet dengê xwe dernexist û di binî re destek da vê polîtîkayê. Jixwe ji ber vê sedemê li ser petrolên Mûsil û Kerkûkê rûniştibû. Nêzîkbûna li Franseyê, qebûlkirina têgihiştina hiqûq û neteweyê laîk, têrê dikir ku çavên xwe li van kirinên li derveyî mirovahiyê bigire. Elmanya jixwe endamê damezrîner bû. Li gorî sosyalîzma pêkhatî ya Rûsyayê, kirinên Tirkperestiyê li Kurdistanê serketina pêşverûtiyê li dijî paşverûtiyê bû. Komara Mahabadê ya Kurd a li Rojhilatê Kurdistanê jî bûbû qurbanê heman polîtîkayan. Hêzên modernîst ên kapîtalîst ji bo berjewendiyên xwe yên rojane welatê hezar salan ê gelekî bi carekê feda dikirin, tune dihesibandin û ji vê jî fikar nedikirin. Ev piştrast bibû.
Rastiya Başûrê Kurdistanê di encama hesabên şerê sar de hatiye amadekirin. Gelê Kurd ê bi fizîkî be jî hebûna xwe diparêze, ji bo nikaribe bîr bibe û hukim li çarenûsa xwe bike bi vî awayî pêşî lê digirin û bi armanca qereqola pêşî ya sîstemê rabe Kurdistaneke biçûk timî li ber dest hiştin. Ji ber ku vê carê berjewendiyên wan ev ferz dikir. Çawa ku gelên Helen û Ermen ên welatên xwe yên dîrokî ji dest dan û di berdêlê de weke deynekî diyet mehkûmî parçeyekî biçûk ê welêt kirin, diyardeya jêre Kurdistana Iraqê tê gotin jî bi heman awayî derket holê. Dema sedsala 20’an bi dawî bû, belkî jî di dîrokê de welatê pêşî û yê herî kevn hema hema hatibû tunekirin. Modernîteya kapîtalîst civakekê bêwelat bihesibîne, ev ji bo wê civakê tê wê maneyê ku nîv bi nîv rastî û hebûna xwe ji dest daye. Piştî ku welat tune hat hesibandin, ji bo civak li ser piyan bimîne, çanda madî û manewî ya heyîna xwe dewam bike, hewcedarî mûcîzeyan e. Ev dişibe rewşa mirovekî di valatiyê de avjeniyê bike yan jî bimeşe. Yan tu yê bibî masî bilîzî yan jî tu yê bibî çivîk bifirî.
Yek ji gunehên herî mezin ên modernîteya kapîtalîst; li beramberî diyardeya welat kirî ew e, têgihîştina hişk û naguhere ya sînorên tek netewe ye û ev bi sextekarî weke têgîneke herî pîroz xistiye piyaseyê. Li ser têgihîştina sînor a dewleta netewe weke kult û îbadetekê radiwestin qaşo dixwazin nîşan bidin ku çawa welat diparêze. Sînorên wê bi xwe, sînorên milkiyeteke herî berfirehkirî û giştîkirî ne. Sînorê herî pêşdebirî yê milkiyetê ye; qonaxa herî dawî ya dîroka milkiyeta bi çîtkirina dora erdekî destpêkirî ye. Sînoran wisa hişk û asê dikin, qaşo ji bo bihostek wê jî dikarin şer bikin. Şer dikin, lê ne ji bo gel, ne ji bo berjewendiyên netewe, ji bo potansiyela kara herî zêde ya di nava xwe de dihewîne. Sînorên dewleta netewe çiqasî hatibin şidandin û asêkirin, derfet kara herî zêde jî ew qasî hatine amadekirin.
Bêguman sînorên welat ên gel û neteweyan hene. Lê pêkhatin û bergiriya van sînoran bi temamî ji zîhniyeta dewleta netewe cuda ne. Sînorên welat ên gel û neteweyan xetek e ku bi milkiyetê hişk nebûye, berevajî li ser bi cîranan re parvekirin û hevkartiyeke gurûgeş, senteza çandan a piştgirî, dostanî û pêkhatinên civaka jor dibe. Herî zêde li van qadan pir netewebûn û çandbûn pêk tên. Ev qad xelekên afirîner in ku şaristanî û çandeke jortir lê dimeye. Ne qadên pevçûn an jî şer in, qadên aştî û biratiyê ne. Sînorên di dîrokê de ji karûbarên bi vî rengî re bûne dergeh, di dema modernîteya kapîtalîst de bûne xetên herî zêde li ser wan dijmintî û şer qewimîne, mayîn hatine danîn, têlên rêsayî lê hatine badan û dîwarên ji wan derbasbûn nabe hatine lêkirin. Veguherandina dîwarên girtîgeha gel û netewe tê de têne hiştin. Gel û neteweyên di nava wan sînoran de têne hiştin, bergiriya wan nayê kirin, ew kirine qefesa hesinî, ew kirine girtî, ew kirine eskerê bi darê zorê, ew kirine bêkar û ew kirine karkerên heqdesta wan kêm. Kevneşopî û çandên etnîsîte, gel û neteweyên li derveyî neteweya serdest a fermî dixin ber çerxa asîmîlasyon û qirkirinê. Di rastiya sînorê dewleta netewe bi xwe de berjewendiyên bêsînor ên yekdestdariyên sermaye û desthilatdariyê veşartî ne.
Rastiya Kurd a ji dayikniştimanê hatiye qutkirin, rastiyek e ku birîndar e, diperpite. Gel û neteweyek li dayikniştimana xwe xwedî dernekeve, ev tê wê maneyê ku dev ji dîrok û çanda xwe berdaye. Di encamê de dev ji netewebûnê û jiyana bi awayekî civakî berdide. Mirov nikare rastiya civaka Kurd bê welat bide naskirin, ji ber ku ew bê welat nikare hebûna xwe dewam bike, paşê nikare xwe ji belavbûn û tasfiyeyê xelas bike.
Herçiqasî rastiyeke welat a mêtingeh û qirkirinê hebe jî hebûna Kurdistanê înkar nabe. Heta ferdê dawî yê bixwaze bi awayekî azad li ser wê girêdayî û hêjayî rastiya dîrok û civaka wê bimîne hebe wê hebûna wê dewam bike. Ne bi tenê welatê Kurdan, wê bibe welatekî hevpar ê Ermenî, Suryanî, Tirkmen, Ereb û her ferd û çanda bi awayekî demokratîk, azad û wekhev parve dike. Nebûna dewleta netewe wê nebe bêşensî wê bibe şens. Vê carê, wê nebe welatê şaristaniya çîneke nû, bajarvaniyeke dijminê ekolojiyê û dewletdariya netewe, li Rojhilata Navîn wê bibe welatê şeveqa modernîteya demokratîk lê biavêje û bibe dergûşa wê ya tê de mezin bibe.
- Ayrıntılar
Serokê Navenda Parastina Gel Duran Kalkan
Parastina rewa tê wateya rewşek bîrdariyê, rewşek bi feraset û weke takekes û civak rêbazê seknekê ye. Rêber Apo weke xetekê prensîba vê ya bingehîn wiha pênase dike: "hêza me ya binxistina cîhanê jî hebe emê êrîşê ti kesî nekin, cîhan bibe yek û bê ser me de jî emê ti caran dev ji mafên xwe yên rewa bernedin." Tê wê wateyê ku ev rêbazê sekinandinê rewşa parastinê îfade dike, li hember êrîşan berxwedanê digre nav xwe. Di bin her şert û mercê de tê wateya parastina mefên ku çavkaniya xwe ji bûyîna civaka azad a takekes û mirovbûnê digre, vê erkê parastinê îfade dike.
Vê parastinê jî mirov dikare di sê beşande binirxîne; ev jî weke parastina qada fikrî ango parastina îdeolojîk, dîsa parastina qada civakî ango parastina siyasî û parastina leşkerî ango parastina çekdarî ye. Ji bo takekes an jî civakê parastina îdeolojîk, parastina siyasî an jî parastina çekdarî li hember her awayî êrîşên li ser qada jiyanê rewşa xwe parastinê îfade dike. Parastina îdeolojîk hilberandina raman e û li ser hîmê hûner û wêje tê wateya meşandina tekoşîna îdeolojîk. Parastina siyasî di çarçoveya tevahî rêxistinbûnên aborî, civakî û siyasî de pêşxistina tekoşîna serhildanên demokratîk e. Parastina çekdarî jî li ser hîmê gerîla û parastina cewherî de di şerê parastina rewa de îfadeya xwe dibîne.
Em heta niha di çarçoveya parastina rewa de li ser serhildan û parastina çekdarî sekinîn. Me çalakiyên gel yên demokratîk û şerê parastina rewa ya bi girêdayî gerîla û parastina cewherî weke feraseta bingehîn a parastina rewa girt dest û nirxand. Bê guman ev xal giringin. Lê belê, yek jê qada herî esasî ya sekin û jiyana takekes û civakê qada ma'anewî, an go qada fikrî û ya îdeolojîk e. Madem ku parastina rewa weke seknek takekesî û civakî derdikeve pêşberê me, wê demê divê tevahî qadên jiyana takekesî û civakî jî bigre nav xwe. Ji ber vê yekê li gel şerê parastina rewa û serhildanan pêwiste tekoşîna îdeolojîk jî giring bê dîtin, her wiha di pileyek pêş de bê lêkolînkirin û nirxandin. Li gel parastina qada siyasî û çekdarî, di pileya yekem de cîh dayina parastina îdeolojîk di cîh de ye. ji bom înak Rêber Apo jî niha di sekna parastina rewa de ye û tekoşîna parastina rewa dimeşîne. Di her hevdîtinê de ji parêzerên xwe dipirse ka gelo li hemeber wî ti êrîşek heye an nîne, ji wan dixwaze ku ger êrîş hebe him jê re bê gotin û him jî bersiva van êrîşan bê dayîn. Li hember êrîşan divê bê agahdarkirin ku bikare xwe biparêze. Rêbertî tevahî gotinên xwe û nivîsên xwe weke tekoşîna parastina xwe pênase kiriye. Herî dawiyê dema parêznameya xwe ya bi navê Parastina Gelekê pêşkeşkir diyar kir ku li hember tevahî êrîşên îdeolojîkî, bi vê pirtûkê xwe û rastiya serokatiya xwe diparêze.
Ji aliyê din ve jî ev rastiye ku di roja me ya îro de ji sedî dot ê êrîşên li dijî takekes û civakê bûne êrîşên îdeolojîk. Di serdemên berî de di demên ku civak ev qas bi hev re pêwendîdar nebûn, amûrên ragehandinê ev qas pêşketî nebûn, li ser takekes û civakê firkên cûda ev qas bi bandor nebûn, bi kurtahî û bi gotina giştî di dema ku cîhan weke gundek kurewî nebû de êrîşên li hember takekes û civakê jî îdeolojîk û fikrî zêdetir êrîşên siyasî û leşkerî bûn. Desilatdariya siyasî dihat damezrandin, dewlet dihat avakirin, li ser takekesan jî bi girêdayî zor û zextan desilatdariya dewletê dihat pêşxistin. Dîsa şer dihat kirin, civak an bi temamî ji şûr dihatin derbaskirin bi giştî komkujiya fizîkî dihat kirin, an jî bi zora çekan digirtin bin desilatdariyê. Li cihekî dihatin esîrkirin. Bi vê awayî di esas de êrîşên li dijî takekes û civakê bi giranî leşkerî û siyasîbûn. Êrîşên li dijê cîhana ma'newî kêmbûn, bi sînorbûn. Ji berk u di destê desthilatdaran de ew amûr tunebûn. Ji bo pêkanîna vê jî hîn ew qas bi rêxistinkirî nebûn.
Lê belê di nîvê duwemê sed sala 20. de şoreşa zanist û teknîkê di van aliyan tevan de guhertinên bingehîn çêkir. Sîstema dewletparêz a kapîtalîst a ku bi şerên cîhanê tevahî cîhan xistibû bin desilatdariya xwe, dema ku bi hêzek wiha re bû yek di êrîşên li dijî takekes û civakan d jî şêweyên nû yên şer ketin rojevê. Ji vê re şerê psîkolojîk û îdeolojîk tê gotin. Serokê DYE'ê Bush jî îlan û îfadekiribû ku şerê cîhanê yê sêyem ê kul i dijî Rojhilata Navîn daye destpêkirin şerek îdeolojîk e. Her wiha qadên şer guherîn. Aliyê leşkerî ket plana pişt de. Bêgûman ev nayê wê wateyê ku pevçûnên leşkerî negiringin an jî li ser mirovahiyê metirsiyê çênakin. Bi girêdayî teknîkê di amûrên şer de jî astekî mezin derketiye holê. Dibin tehdîta bombeyên nûkleerî de ku di nîvê duwemê sedsala 20. de hat pêşxistin, tevahî mirovahî û cîhan her kêliyê bi tehdîta tunebû re rû bi rûye. Dîsa li holêye ku sîstemên fuzeyan yên ku di astên cûrbecûr de hatine pêşxistin di taktîkên şer de çiqas guhertin çêkirine û li ser jiyana takekesî û civakî çiqas texrîbatên giran re rê vikiriye. Me ev yek herî dawî diş erê DYE-İraqê de bi awayek zelal dît. Bi heman awayî em vê di rastiya xwe de jî dijîn. Li ber çave ku êrîşên dewleta Komara Tirkiyê li hember me pêş dixe xwedî texrîbatên çiqas girane. Ji ber vêyekê ev rastiye ku di taktîkên şer de jî di destê dewletên desilatdar yên li ser cîhanê serweriyê dimeşînin de astekî ku bikarin mirovahiyê deh caran tune bikin heye. Amûrên şer yên pir texrîpkar hatine çêkirin, li ser vê bingehê di taktîkên şer de jî guhertinên giring çêbûne. Wek berî şerên dem dirêj nebin jî ev rastiyeke ku ev ast di her êrîşekê de çiqas wendahiyên giran re rê vedike.
Lê belê ger bê dîqat kirin, ev hêza texrîpkar ê teknîka şer de her ku diçe di tekoşîna berjewendiyan de rewşa bikar anîna amûrên leşkerî û dema wan kurt dike û kêm dike. Di dewsa vê de ji bo li ser takekes û civakê desilatdarî, zext û mêhtîngerî bê domandin û hîn bi qetmer bê pêkanîn weke qada şerê nû şerê îdeolojîk dikeve rojevê. Ji aliyekê ve mirov û civak di bin gefa şerê nûkleerî de nikarin li dijî sîstema desilatdariya heyî derkevin, jê ditirsin û ji aliyê din ve jî cîhana fikrî û rûhî yê takekes û civakan bi girêdayî hêza amûrên ragehandinê digrin bin venêrînê û alîdidin. Ger rûh, hest û fikrê takekes bê alîdan, bikeve bin bandorê, di çarçoveya berjewendiyên sîstema dewletparêz a hiyerarşîk avahî bigre, êdî di bin zext, mêhtîngerî û desilatdariyê de girtina wê takekesê hêsan dibe. Dîsa ger sekna îdeolojîk û avahiya raman a civakan bi kar anîna amûrên ragehandinê yên pêşketî bê alîdayîn û li gor berjewendiyên sîstema desilatdar a mêhtînger bê guncawkirin, li hember vê dernekeve, wî red neke, her wiha berjewendiyên xwe û derfetên jiyana xwe bi awayek azad nebîne û li ser vê hîmê bi rêxistin nebe û nekaribe têbikûşe, wê demê civakek wiha di nava sîstemê de girtin, di bin zext û mêhtîngeriyê de hiştin wê hêsan be.
Ji ber vê yekê ev rastiyeke ku di roja me ya îro de bingehê şer di asta îdeolojîk de ye. Tekoşîn û şerên îro tên kirin ji sedî not di asta îdeolojîk de tên meşandin. Bi taybet sîstema kapîtalîst a dewletparêz ji bo tevahî takekesan û civakan li gor berjewendiyên xwe bimeşîne û alî bide, li ser esasê şerê îdeolojîk bi kar anîna her awayê amûr û rêbazan gehandiye pleya jor. Her wiha di tevahî
babetên takekes û civakê de ti tiştek nemaye ku nebe hedefê tekoşîna îdelojîk û nekeve bin bandora vê yekê de. Jiyana mirov û sekna civakî di bin şer û êrîşek wiha de hatiye perçe kirin û her perçeyek wî buye hedefa êrîşan. Ev yek rastiya îro ya tuje ku takekes û civak dijî. Aliyê herî trajîk û bi êş yê vêyekê eve ku bi roxmê rûbirûyê van êrîşan e, ji aliyê kesên din ve tê alîdayîn û xizmetê ji wan re dike, hest, fikir û tevgera wî ji xizmeta wî derketiye û bi temamî ketiyê bin xizmeta sîstema desilatdar jî takekes û civak ne di haya vê rastiyê de ne. Berovajî ketine rewşek wisa ku ew dibêjin qey ev sîstema jiyana ew ketine nav de azadiye, wer hesap dikin ku ew bi hêz dibin û pêşdikevin, her wiha bê ku vê şerê hatiye sepandin ferq bikin bi daxwaz qebûl dikin. Rêber Apo di qada parastina îdeolojîk de ji bo pêşengiyê bikêşe seknek saxlem wiha got; "gerîlayê xoşewîst mejiyê xwe û dilê xwe saxlem bigre." Ev yek him li hember êrîşên îdeolojîk qezençkirina seknek îdeolojîk îfade dike û him jî li gor vê sekna îdeolojîk bûna xwediyê taktîk û rêbazan û li ser vê esasê meşandina pratîkek serkeftî rave dike.
Niha li gel parastina îdeolojîk parastina siyasî çi digre naveroka xwe? Em dikarin vê weke qada madî, civakî û siyasî ya civakê pênasebikin. Em dikarin qada hilberîna aborî, qada hilberîna civakî û ya kar, dîsa qada siyasî jî di nav de, van tevan jî di çarçoveya parastinê de binirxînin. Ji ber ku ji bom înak, civakên ku hilberîna wan a aborî nîne, li gor gotina berê civakên ku di warê aborî de ne bi sernixwene, civakên nikarin nirxên ji bo jiyana wan pêwîst hilberînin, mehkûmê bendewariyê û koletiyê ne. Ji ber vê yekê hêzên jiyana madî anîna asta ku bikare pêwîstiyên takekes û civakan pêşwazî bike giringe. Dîsa ji bo jiyana civakî jî wiha ye. Li hember hemû awayên êrîşan ji bo seknek bi hêz ya civakî bê girtin, di serî de perwerde û tendûrûstî, pêşxistin û ragedarkirina(yetkîn) tevahî qadên jiyana civakî û her wiha astekê tendûrûst ê jiyanek civakî avakirin giringe.
Qada siyasî jî heman awayî ye. Qada siyasî ew qade ku tevahî pirsgirêkên civakî çareser dike, xeta îdeolojîk werdigerîne tekoşîn û rêxistinbûnê. Sererastkirina tekiliyên civakî û avahîsaziya hudûrîn îfade dike. Ger ev qad jî neyê birêxistinkirin û ragedarkirin, helbet wê tevlêhevî derkevin holê. Wê nakokî û pevçûnên hundûrîn çêbibin. Ji vê jî wêdetir nîzama navxweyî, pêkanîna hevsengiya civakî û bi aheng kirina tekîliyên civakî pêk nayê. Di van mijaran tevan de pêwîste zanebûnekê rast û têrker avabibe. Ji bo qadên aborî, civakî û siyasî bibe xwedî avahiyek ku bikare sekna azad û saxlem yê takekes û civakê pêk bîne, helbet pêwîstiya zanebûnek têrker heye. Pêwîste polîtîkayên ku bikare van pêkbîne ango afirandina plan û projeyan û rêxistin bê avakirin. Aliyê herî bi bandor yê vê qadê aliyê rêxistinbûnê yê. Aliyê herî bi bandor ê qada parastina îdeolojîk hilberîn û perwerde ye, lê yê qada siyasî, ango qada aborî, civakî û siyasî jî aliyê rêxistinbûnê ye. ji berk u di van qadan tevan de pêkanîna pêwîstiyan ancax bi xebatek rêxistinkirî dikare pêkwere. Çi qas civak ji her aliyan ve, bi tevahî beşên xwe ve, bi kurahî bê rêxistinkirin, çareseriya pirsgirêkên aborî, civakî û siyasî, di vana qadan de pêşxistin û bi hêzkirina jiyanê jî ew qas gengaz dibe. Ji ber vê yekê rêxistinbûna civakî bingehê qada parastina siyasiye. Ev di heman demê de rengek çalakiyê ye. Rêbertiyê ji vê re got çalakiyên pozîtîf. Her wiha zêdekirina hêza jiyana civakî, azad û bi îrade bûn, bi aheng kirina hevsengî û rêveçûna navxweyî helbet bi rêxistinbûnek têrker, tevahî beş di nava xweseriya xwe de pêkanîna rêxistinbûna demokratîk û gehiştina rengê tekîliyek guncav gengaz dibe. Ji desilatdariyê derketina rêvebiriya civakî û kirina koordînasyona kar û rol jî wiha pêk tê. Ji ber vê yekê beşek mezin an jî, ji sedî heştê û not ê parastina siyasî rêxistinbûne, pêkanîna rêxistinbûna cikî û demokratîk e. Divê mirov bi şiklên din de lê negere. Wekî kum e got ev rêxistinbûn meşandina çalakiyên pozîtîf rave dike. Divê mirov li hember zext û êrîşên li dijê civakê aliyê berxwedana demokratîk jî ser zêde bike.
- Ayrıntılar